به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، مجموعه مستند «مسافران وطن» در ۵ قسمت، کاری از گروه مستند فرهنگی روایت فتح، از شنبه ۲۵ مرداد تا چهارشنبه ۲۹ مرداد هر روز ساعت ۱۸ و از شبکه افق سیما پخش می‌شود.
این مجموعه خاطرات تعدادی از آزادگان را از مرحلۀ خداحافظی و اعزام به جبهه تا اسیرشدن، دوران حضور در اردوگاه، آزادی و نهایتاً بازگشت به خانه در برمی‌گیرد. علی‌محمد ذوالفقاری تحقیق و کارگردانی این مستند را برعهده داشته است.
به بهانه پخش این مستند، گفت‌وگو با ذوالفقاری، کارگردان مجموعه مستند «مسافران وطن» می‌خوانید.
* آقای ذوالفقاری چه چیزی شما را برای ساخت این مستند ترغیب کرد؟
بیشترین هم و غم من در سال‌های اخیر، نگارش یک مستندنگاری خوب و جامع دربارۀ اسیر ایرانی بوده است. برای رسیدن به چنین هدفی، که چندان هم آسان نیست، ساعتهای طولانی با اسرای ایرانی جنگ تحمیلی حرف زده‌ام. ثبت و ضبط این گفت‌وگوها که بیشترشان هم به صورت ویدیوئی صورت می‌گیرد، با هزینه‌های مادی و صرف وقت زیادی همراه بوده است؛ فکر کرده‌ام که باید گفت‌وگوها را با تصویر و صدای خوبی بگیرم که ناچار به مهیا کردن لوازم و وسایل دیگر و در نتیجه پرداخت هزینه و وقت زیادی می‌شوم اما تأمین این هزینه‌ها از عهده و بضاعت شخصی من بیرون است و برای تأمین آن باید فکری می کردم. پیشنهاد تولید مستند یا مجموعه مستندهایی دربارۀ اسرا یا اسارت و در نهایت تولید آن، در واقع فراهم آوردن امکانی برای ادامۀ حیات این فکر و آرزوست و مبنای تازه‌ای ندارد. در عین حال که تولید خود مستند هم امکان‌ها و ظرفیت‌های تازه‌ای درست می‌کند و کمترینش ایجاد ارتباط بهتر با آزادگان عزیز و میسر کردن تحقیق است.
* ایده این اثر چطور به ذهنتان رسید؟
همان‌طور که گفتم مدتی است پرداختن به ادبیات اردوگاهی دغدغۀ اصلی من شده است و اگر می‌شد و بشود که کار دیگری نکنم، ترجیح می‌دهم به این مقوله مشغول باشم. «مسافران وطن» به سیر سفر اسیر ایرانی می‌پردازد؛ از پیش از جنگ تا زمانی که پس از عبور از دورۀ سخت و طاقت‌فرسای اسارت نهایتاً به خانه برمی‌گردد. دوران قرارِ پس از این برگشت و نسبتی که اسیر آزادشده با جامعۀ تازه دارد هم از دیگر مباحث این سیر است. هرچند آنچه در پنج قسمت بروز دارد همۀ مقاطع و جزئیات را در برنمی‌گیرد و صرفاً شمایی از یک ایدۀ کلی و البته ساده برگزار شده است. جای این مباحث کتاب است و چهار پنج قسمت مستند اصطلاحاً تلویزیونی حوصله و گنجایش چنین معنایی را ندارد.
* مختصری از داستان کار تازه‌تان، یعنی مسافران وطن، بگویید.
مسافران وطن روایت رزمندۀ اسیر ایرانی در یک بازۀ زمانی پرفراز و نشیب است؛ این دوره پیش از جنگ آغاز و تا سال‌هایی پس از بازگشت اسیر آزاد شده به وطن و نزد خانواده و جامعه‌اش را در برمی‌گیرد. البته به همۀ مقاطع یکسان نپرداخته‌ایم و بنا به ملاحظات گوناگون، به برخی بیشتر یا کمتر پرداخته و حتی مواردی را هم حذف کرده‌ایم. امیدواریم که در مجموع دیدنی و شنیدنی باشد.
* در مسیر تولید این مستند با مشکلی هم مواجه بوده‌اید؟
ساخت مستند جنگی ملاحظات و سختی‌های خودش را دارد. این مشکل وقتی به موضوع اسارت می‌رسیم بیشتر و سخت‌تر هم می‌شود. نبود آرشیو، در دسترس‌نبودن موقعیت‌های زندگی اسیر ایرانی و پرهزینه‌بودن ظرفیت‌هایی مثل بازسازی، که تمهید آن برای مستند تلویزیونی یا اقتصادی نیست یا دست‌کم معمول و مقبول نیست، از جمله مشکلات تولید است. این مشکل هر پیش‌تر می‌رویم بیشتر هم خواهد شد. مشکل دوم عبور از تفصیل و رسیدن به کلیتی است که، فرضاً در حوصلۀ کوچک یک برنامۀ نیم‌ساعتۀ تلویزیون، شمایی از آن کلیت را ارائه کند.
* تاکنون چه آثاری را با موضوع اسارت و اسرا تولید کرده‌اید؟
کارهایی که طی چهار پنج سال اخیر با موضوع اسیر ایرانی و اسارت کرده‌ام این‌هاست؛ تحقیق و تهیه‌کنندگی مستند بلند «میان این روزها ایستاده‌ام» دربارۀ اسیر آزادشده آقای داوود میقانی. تحقیق وتهیه‌کنندگی مجموعۀ ۱۳ قسمتی «ساعتهای بی‌عقربه» که به حال و هوا و زندگی همسران اسرای ایرانی جنگ، در دوران اسارت همسران‌شان، پرداخته است. مستند بلندی هم دربارۀ نوجوانان اسیر ایرانی حاضر در رمادی ۱ و پژواک رسانه‌ای آن در روزهای جنگ ساخته‌ام که عنوانش "گزارش رمادی" است.
مجموعه مستند «مسافران وطن» در ۵ قسمت، کار گروه مستند فرهنگی روایت فتح، از روز شنبه ۲۵ مرداد تا چهارشنبه ۲۹ مرداد ۹۹ هر روز ساعت ۱۸ و از شبکۀ افق سیما پخش می‌شود.
نظر شما